مشاغل سخت و زیان آور و بازنشستگی در آن

مشاغل سخت و زیان بار مشاغلی هستند که باعث کاهش شنوایی، ضعف بینایی. آسیب های جسمی و حرکتی، مشکلات تنفسی، قلبی و عروقی. فشارهای روانی و عصبی و مسائلی از این دست می شوند. این پیامدها و آسیب های جسمی و روحی ممکن است حتی با گذشت چند سال پس از بازنشستگی برزو کند. و سلامت افراد را با خطرات جدی رو به رو کند. از آن گذشته سر و کار داشتن با مواد خطرناک شیمیایی مانند مواد رادیواکتیو و یا وجود سرو صدا و آلایندگی زیاد نیز باعث می شود. که مشاغل مد نظر در ردیف مشاغل سخت و زیان آور قرار بگیرند.

در واقع منظور از مشاغل سخت و زیان آور آن دسته کارهایی است که در آن عوامل فیزیکی، ‌شیمیایی, ‌مکانیکی و ‌بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده. و در اثر اشتغال، تنش ها و صدمات جسمی و روانی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی در فرد ایجاد می شود. که نتیجه آن بروز بیماری های شغلی و عوارض ناشی از چنین کارهایی است.

مشاغل سخت و زیان‌آور به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

 

مشاغل سخت و زیان‌آور به دو دسته تقسیم می‌شوند:

دسته اول

نخست مشاغلی که ذاتاً جزو مشاغل سخت و زیان آور نیستند. به عبارتی مشاغلی که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیت آن شغل وابستگی دارد. اما با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر مناسب از سوی کارفرما می‌توان سختی و زیان‌آوری آنها را حذف کرد. مثل تراشکاری، جوشکاری و … .

در این گروه کارفرمایان کارگاه‌ها مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا. حسب مورد نسبت به سالم سازی، کاهش آلاینده‌ها، ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز. و استاندارد‌های مشخص شده در قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در زمینه ایمن سازی محیط اقدام کنند.

دسته دوم

دسته دوم مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آورند. و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی از سوی کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری کاهش یافته. اما همچنان سخت و زیان‌آوری آنها حفظ می‌شود. مثل غواصی و کار در معادن. تطبیق و تشخیص این مشاغل توسط کمیته‌های استانی تعیین می شود. و ماهیت شغل و عدم امکان رفع صفت سخت و زیان‌آوری ملاک عمل است.

در واقع منظور این است که تماس و یا کار مستمر در گروه های مورد نظر ملاک است و مشاغل مدیریتی. سرپرستی، پشتیبانی، خدماتی، اداری، کارشناسی، نظارتی و نظایر آنها که استمرار فعالیت فرد در خارج از محل فعالیت است. از شمول گروه مذکور خارج است.

به طور مثال برای کار در معادن, صرفاً کارکنانی که مستقیماً در معادن مشغول فعالیت هستند مشمول این گروه خواهند بود. و اشخاصی که به دلیل ماهیت شغل به طور محدود و یا به دلیل سرکشی به طور موقت یا ساعتی به این مکان ها مراجعه می کنند مشمول این ضوابط نخواهند بود.

 

شرایط بازنشستگی در مردان و زنان چگونه است؟

شرایط بازنشستگی برای مردان:

1.  داشتن 50 سال سن و 30 سال سابقه={(سابقه کار سخت و زیان آور 5/1 ) + سابقه کار عادی}
2. حداقل 60 سال سن و 20 سال سابقه={(سابقه کار سخت و زیان آور 5/1 ) + سابقه کار عادی}
3. داشتن 35 سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی

شرایط بازنشستگی برای زنان:

1. داشتن 45 سال سن و 30 سال سابقه=(سابقه کار سخت و زیان آور 5/1 ) + سابقه کار عادی}
2.  55 سال سن و 20 سال سابقه=(سابقه کار سخت و زیان آور 5/1 ) + سابقه کار عادی}
3. داشتن 35 سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.
4. حداقل 20 سال سابقه کار و 42 سال سن، با 20 روز حقوق بازنشسته می شوند.

 

قانون بازنشستگی در کارهای سخت

برای شغل هایی که در لیست مشاغل سخت قرار بگیرند قوانین بازنشستگی اندکی متفاوت است. به چند مورد آن در ادامه اشاره می کنیم.

1- افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب در کارهای سخت و زیان آور (مخل سلامتی) اشتغال داشته و در هر مورد حق بیمه مدت مذکور را به سازمان پرداخته باشند. می توانند تقاضای مستمری بازنشستگی کنند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور 1/5 سال محاسبه خواهد شد.

2- در صورتی که بیمه شدگان موضوع این تبصره قبل از رسیدن به سن مقرر با کمتر از 20 سال سابقه خدمت دچار فرسایش جسمی و روحی ناشی از اشتغال در کارهای سخت و زیان آور شوند. با تأیید کمیسیون های پزشکی (موضوع ماده 91 قانون تأمین اجتماعی) با هر میزان سن سابقه حدمت از مزایای مندرج در این تبصره برخوردار خواهند شد.

3- در مورد سایر بیمه شدگان حداقل سابقه پرداخت حق بیمه برای استفاده از مستمری بازنشستگی از تاریخ تصویب این قانون هر سال یک سال افزایش خواهد یافت تا آن که این حداقل به بیست سال تمام برسد.

4- از تاریخ تصویب این قانون برای مشمولان این تبصره چهار درصد به نرخ حق بیمه در قانون تأمین اجتماعی افزوده خواهد شد. که آن هم در صورت تقاضای مشمولان قانون، به طور یک جا یا به طور اقساطی به وسیله کارفرمایان پرداخت خواهد شد.

نحوه تشخیص مشاغل سخت

5- تشخیص مشاغل سخت و زیان آور و چگونگی احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این تبصره به موجب آئین نامه ای خواهد بود. که حداکثر ظرف 4 ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و وزارت خانه های کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

 

 

6- بیمه شدگانی که دارای سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور به تاریخ قبل از تاریخ تصویب این قانون باشند می توانند با استفاده از مزایای این قانون درخواست بازنشستگی نمایند. در این صورت با احراز شرایط توسط بیمه شده، کارفرمایان مربوطه مکلف اند حق بیمه مربوطه مکلف اند حق بیمه مربوطه و میزان مستمری برقراری را تا احراز شرایط مدرج در تبصره 2 و همچنین چهار درصد میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون را یک جا به سازمان پرداخت نمایند.

مشاغل زیر جزء مشاغل سخت و زیان آور تامین اجتماعی هستند

1. کار در معادن اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی. که ایجاب می نماید کارگران در تونل ها و راهروهای سر پوشیده به استخراج بپردازند.
2. کار استخراج شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار. اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هر گونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل ها، راهروها یا میله های معدن انجام وظیفه نماید.
3. حفر قنوات و چاه ها و فاضلاب ها و تونل های زیر زمینی و کار در مخازن سر بسته.
4. تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره های مشغول به کار. کار مستمر در مجاورت کوره های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان آور متصاعد از کوره باشد.
5. کارگرانی که ‎مستقیماً و مستمراً در امر تولید درکارگاه های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارند. و کار مستمر در گندابروها، جمع آوری، حمل و دفن زباله شهری.
6. کار کارگرانی که مستمراً به امر جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن های پرورش طیور). در واحدهای دامداری و طیور اشتغال دارند.
7. کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از پنج متر از سطح زمین بر روی دکلها، اتاقک های متحرک، داربست ها و اسکلت ها.
8. کار مداوم برروی خطوط و پستهای انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر.
9. مشاغل شن پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ پاشی.
10. عملیات جوشکاری در داخل مخازن.

سایر مشاغل

1. کارهایی که استمرار آنها موجبات ابتلا به بیماری ها حاصل از اشعه را فراهم می آورد. نظیر کار با مواد رادیواکتیو و قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونساز. به تشخیص مراجع ذی صلاح و به استناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلسه مورخ بیستم فروردین ماه ۱۳۶۸ مجلس شورای اسلامی.
2. کار در محل هایی با فشار محیط بیش از حد مجاز از قبیل غواصی.
3. فعالیت مستمر در محیط هایی که با وجود رعایت مقررات حفاظتی و ایمنی موجبات بیماری های گوشی و یا کری کارگر را فراهم سازد.
4. کار در امور سمپاشی باغات و اشجار و مزارع. ضدعفونی اماکن و طویله ها و آشیانه های مرغداری در زمان سمپاشی.
5. کار کارگرانی که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره کش ها اشتغال دارند در زمان انجام کار.
6. کار با وسایل دارای ارتعاش درحدی که برای سلامتی کارگر زیان آور باشد.

 

سایر مقالات برای مطالعه بیشتر؛

• فواید کفش ایمنی چیست؟
• لوازم ایمنی باید دارای چه مشخصاتی باشند؟
• فواید استفاده از کفش کار صنعتی
• سلامت پا
• ایمنی چیست ؟